2ο Forum του Συνδέσμου Προστασίας & Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ)

Με τη συμμετοχή και του Δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Α’ Αντιπροέδρου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος Λάζαρου Κυρίζογλου πραγματοποιούνται οι εργασίες του διήμερου 2ου Forum του Συνδέσμου Προστασίας & Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ), του κορυφαίου περιβαλλοντικού γεγονότος της χρονιάς.

Μέσα από 10 θεματικές ενότητες και τραπέζια διαλόγου αποτυπώνονται ιδέες, ανάγκες, προτάσεις και μέθοδοι που συμβάλλουν στην προστασία και αναγέννηση των δασών της χώρας.

Ο κ. Κυρίζογλου, έχοντας αποκομίσει εμπειρία και ως πρώην Νομάρχης Ευβοίας (1991-1993) συμμετείχε στο Τραπέζι συζήτησης «Η Δύναμη της Συνεργασίας των Φορέων στην Πρόληψη των Δασικών Πυρκαγιών» με θέμα ομιλίας «Ή αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών». «Στη διάρκεια 25 και πλέον ετών (1998 – 2023)», είπε στην ομιλία του ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης «έχουμε 200 νεκρούς συνανθρώπους μας, περίπου 3.000 σπίτια και χιλιάδες στρέμματα δασών και αγροτικών εκτάσεων καμένα. Νούμερα ασύλληπτα με τεράστιο οικονομικό κόστος. Φυσικά οι ανθρώπινες ζωές δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν. Τίθενται λοιπόν πολλά αμείλικτα ΓΙΑΤΙ; Γιατί χάθηκαν τόσοι πολλοί (200) άνθρωποι, όσοι ενδεχομένως δεν έχουν καεί σε δασικές πυρκαγιές από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους; Γιατί δεν μπορούμε να προστατεύσουμε όσα πλήρωσαν και δημιούργησαν οι προηγούμενες γενιές, για να ωφεληθούμε εμείς και οι επόμενες γενιές; Εδώ δεν μπορεί να γίνει δεκτή η δικαιολογία του «πολιτικού λάθους», ούτε αυτή της «ανάληψης της πολιτικής ευθύνης»…… Γιατί αφήσαμε τα δάση μας χωρίς επαρκή παρουσία, φύλαξη κι αστυνόμευση από μόνιμους δασικούς υπαλλήλους;»

Με το σαφές μήνυμα ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί ουσιαστικό κύτταρο της Πολιτικής Προστασίας για τη διαφύλαξη του δασικού πλούτου της πατρίδας μας. Αυτοδιοίκηση, εργαλεία και εθελοντές είναι το τρίπτυχο της επιτυχίας, οι εργασίες του Forum ολοκληρώνονται το απόγευμα της Τρίτης 24/1 και πραγματοποιούνται στο Συνεδριακό–Πολιτιστικό Κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» στην Αργυρούπολη Αττικής.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Δημάρχου.

Ομιλία Δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης – Α’ Αντιπροέδρου Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος στο 2^ο FORUM του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ), Πολιτιστικό Κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» (Λ. Κύπρου 68, Αργυρούπολη), 23-24 Ιανουαρίου 2023.

Στη σημερινή παρέμβασή μου το θέμα μου είναι η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Θα σας μιλήσω με πραγματικά δεδομένα μη δυνάμενα να αμφισβητηθούν αλλά και βιωματικά ως πρώην Νομάρχης Ευβοίας (1991-1993), ενός από τους πλέον πυρόπληκτους νομούς της χώρας.

Σύμφωνα με το Ν. 998/79 «Περί προστασίας των δασών κλπ» την ευθύνη για την πρόληψη και κατάσβεση των πυρκαγιών στα δάση και τις δασικές εκτάσεις την είχαν οι Δασικές Υπηρεσίες και οι σ’ αυτές υπηρετούντες δασικοί υπάλληλοι. Την περίοδο 1991-1993 (Κυβέρνηση Κων/νου Μητσοτάκη) αναβαθμίσθηκαν οι Δασικές Υπηρεσίες και συστάθηκε η Γενική Γραμματεία Δασών. Το 1993 μάλιστα υπήρξε και το γνωστό ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων, το οποίο, δυστυχώς, δεν αξιοποιήθηκε.

Το 1998 (Κυβέρνηση Κ. Σημίτη) με νόμο αφαιρέθηκε η αρμοδιότητα κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών από τη Δασική Υπηρεσία και ανατέθηκε στην Πυροσβεστική. Μετά λοιπόν την παρέλευση δύο και πλέον δεκαετιών (1998-2008, 2008-2023), πέρασαν 25 χρόνια από την ανάληψη της αρμοδιότητας της κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, θα ήταν φρόνιμο, επιβεβλημένο και λίαν επωφελές να γίνει ένας καλόπιστος, καλοπροαίρετος απολογισμός για να διαπιστωθούν τα θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα, να εντοπισθούν τα αίτια που τα προκάλεσαν, να μελετηθούν οι διορθώσεις που επιβάλλεται να γίνουν, ώστε, στο μέλλον, να πορευθούμε ως χώρα καλύτερα.

Την πρώτη δεκαετία (1998-2008) εφαρμογής του νέου συστήματος, εν συντομία, τα αποτελέσματα ήταν τα εξής: Χάθηκαν εκατό (100) και πλέον ανθρώπινες ζωές. Πρόκειται για νέους ανθρώπους στην πλειοψηφία τους, οι οποίοι κατακάηκαν από τις πυρκαγιές. Ο αριθμός είναι απίστευτα μεγάλος για τα Ελληνικά δεδομένα. Χιλιάδες σπίτια και δεκάδες χωριά καταστράφηκαν. Τουλάχιστον το 10% των δασών που υπήρχαν το 1998 κάηκαν (Ταΰγετος, Μαίναλο, Πάρνηθα, Εύβοια, Χαλκιδική, Ηλεία, Αχαΐα, Κορινθία, Πήλιο, Ρόδος κλπ). Χιλιάδες στρέμματα αναδασώσεων της προ του 1998 πεντηκονταετίας κάηκαν. Το κόστος πυρόσβεσης δεκαπλασιάσθηκε τουλάχιστον σε σχέση με τις προηγούμενες του 1998 δεκαετίες. Ενδεικτικά, προκειμένου να προβληματίσω, αναφέρω το εξής: στο Μαίναλο την όλη αντιπυρική επιχείρηση συντόνιζε ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος όμως δεν είχε πάει ποτέ στο Μαίναλο, ούτε γνώριζε την περιοχή. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Η δεκαπενταετία και πλέον (2008-2023) κλείνει με τις τραγικές συνέπειες και τις κραυγές των θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι Αττικής αλλά και τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021.

Είναι εσφαλμένη η αντίληψη ότι τα αεροπλάνα σβήνουν τις φωτιές. Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει το αντίθετο. Τα αεροπλάνα καταστέλλουν τις πυρκαγιές στα δάση και οι επίγειες δυνάμεις ενεργούν την κατάσβεση.

Στη διάρκεια 25 και πλέον ετών (1998 – 2023) έχουμε 200 νεκρούς συνανθρώπους μας, περίπου 3.000 σπίτια και χιλιάδες στρέμματα δασών και αγροτικών εκτάσεων καμένα. Νούμερα ασύλληπτα με τεράστιο οικονομικό κόστος. Φυσικά οι ανθρώπινες ζωές δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν.

Τίθενται λοιπόν πολλά αμείλικτα ΓΙΑΤΙ; Γιατί χάθηκαν τόσοι πολλοί (200) άνθρωποι, όσοι ενδεχομένως δεν έχουν καεί σε δασικές πυρκαγιές από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους; Γιατί δεν μπορούμε να προστατεύσουμε όσα πλήρωσαν και δημιούργησαν οι προηγούμενες γενιές, για να ωφεληθούμε εμείς και οι επόμενες γενιές; Εδώ δεν μπορεί να γίνει δεκτή η δικαιολογία του «πολιτικού λάθους», ούτε αυτή της «ανάληψης της πολιτικής ευθύνης»…… Γιατί αφήσαμε τα δάση μας χωρίς επαρκή παρουσία, φύλαξη κι αστυνόμευση από μόνιμους δασικούς υπαλλήλους;

Είναι λοιπόν, εκ του αποτελέσματος, άμεση ανάγκη να αλλάξει η φιλοσοφία και ο σχεδιασμός της πρόληψης και της καταστολής των πυρκαγιών υπαίθρου.

Πρότασή μου λοιπόν, εκ του αποτελέσματος και όχι δογματικά, είναι: η επαναδιοργάνωση και επαναστελέχωση των αποδιοργανωμένων και υποστελεχωμένων Δασικών Υπηρεσιών και η ανάθεση σ’ αυτές της πρόληψης και κατάσβεσης των πυρκαγιών στα δάση και τις δασικές εκτάσεις. Στο χρονικό πλαίσιο της σύντομης μου τοποθέτησης αρκούμαι σ’ αυτά και διευκρινίζω ότι δεν ισχυρίζομαι ότι είναι δυνατόν σήμερα οι σχεδόν διαλυμένες δασικές υπηρεσίες να αναλάβουν την πρόληψη και κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Γι’ αυτό μίλησα για επαναδιοργάνωση και επαναστελέχωση των δασικών υπηρεσιών. Αυτή είναι η θεμελιώδης στρατηγική παραδοχή που πρέπει να υιοθετηθεί. Ταυτόχρονα απαιτείται εμπλοκή, για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και της Αυτοδιοίκησης και των τοπικών κοινωνιών και των γεωργικών, δασικών και μελισσοκομικών συνεταιρισμών και των ριτινοκαλλιεργητών. Γιατί βγάλαμε την κοινωνία εκτός; Έξω από το πνεύμα της παλλαϊκής αντιμετώπισης ενός τόσο σοβαρού ζητήματος. Είμαι σε θέση να σας αναπτύξω ένα συγκεκριμένο πλήρες σχέδιο. Αυτό που όμως πρωτίστως πρέπει να γίνει, να επιλεγεί, είναι η ορθή στρατηγική πρόληψης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών.

Με τις διατάξεις του άρθρου 38 του Ν. 4892/22 προβλέπεται η ίδρυση Ειδικών Μονάδων Δασικών Επιχειρήσεων με πρόσληψη του προβλεπόμενου προσωπικού εκ 500 στελεχών. Είναι θετικό αυτό. Αρκούν όμως οι Ειδικές Μονάδες Δασικών Επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών;

Είναι γεγονός ότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία (ΠΥ) από το 1998 που της ανέθεσαν την αρμοδιότητα κατάσβεσης των φωτιών – πυρκαγιών υπαίθρου απέτυχε παταγωδώς, στην επίτευξη αυτού του σκοπού, παρά τις υπέρογκες οικονομικές δαπάνες που έγιναν, και την ενίσχυση σε προσωπικό , οχήματα, αεροπλάνα κλπ. Η αποτυχία αποδεικνύεται από τα τουλάχιστον 200 ανθρώπινα θύματα και το τουλάχιστον 40% των υπαρχόντων το 1998 δασών και των τεράστιων σε αριθμό κατοικιών – κτηριακών εγκαταστάσεων και αγροτικών εκμεταλλεύσεων που κάηκαν μέχρι σήμερα. Με αποκορύφωμα τις τρομερές ζημιές που έγιναν το καλοκαίρι του 2021. Ίσως έπεται, δυστυχώς, συνέχεια αν δεν γίνει κάτι σοβαρό για να αλλάξει η κατάσταση.

Αποδείχθηκε στην πράξη ότι η «φιλοσοφία», ικανότητα και η φροντίδα της ΠΥ είναι να προσπαθεί να σβήνει γενικά και πάντα πυρκαγιές. Και να μην προλαβαίνει τις φωτιές στις οποίες εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι πανταχού παρούσα στα πρώτα λεπτά της ώρας έναρξης των. Με συνέπεια οι φωτιές της υπαίθρου σχεδόν πάντα να εξελίσσονται σε πυρκαγιές και με την βοήθεια των κατάλληλων συνθηκών (καύσιμη ύλη, άνεμος, θερμοκρασία κλπ) να επεκτείνονται ανεξέλεγκτα με τις δυσάρεστες συνέπειες.

Η αντιμετώπιση και κατάσβεση των πυρκαγιών υπαίθρου εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας υπηρεσίας όσο καλά και αν είναι οργανωμένη. Αλλά αφορά ή πρέπει να αφορά όλη την κοινωνία δηλαδή είναι ένας ακήρυχτος πόλεμος. Και πρέπει να αντιμετωπίζεται και να διεξάγεται με σχέδιο καλά οργανωμένο που θα προβλέπεται η συμμετοχή όλων των ατόμων που μπορούν και πρέπει να προσφέρουν υπηρεσία.

Η σημερινή φιλοσοφία, η σημερινή στρατηγική έχει πάλι ως στόχο να αντιμετωπίζουμε τις πυρκαγιές μόνο με ένστολα τμήματα και χωρίς την συμμετοχή του λαού δηλαδή των δασεργατών, των ρητινοσυλλεκτών, αγροτών, μελισσοκόμων, εθελοντών κλπ που έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και συμφέρον. Ο πόλεμος αυτός θα κερδηθεί με την συμμετοχή όλων. Η δε συντεταγμένη Πολιτεία οφείλει να οργανώσει την συμμετοχή όλων των πολιτών που μπορούν να βοηθήσουν. Που μπορούν να προλάβουν τις φωτιές πρώτα λεπτά πριν εξελιχθούν σε πυρκαγιές.

Για του λόγου το αληθές ένα παράδειγμα:

Ο Δασικός Συνεταιρισμός Άτταλης Ψαχνών Ευβοίας είναι ιδιοκτήτης του ομώνυμου δάσους έκτασης πλέον των 30000 στεμμάτων και επεκτείνεται στα όρια του ΟΤΑ Άτταλης περιοχής Ψαχνών και αποτελεί τμήμα του δάσους της Δίρφυς το οποίο δεν έχει καεί . Για το δάσος Δίρφυς υπάρχει ενδιαφέρον ,και αλίμονο να μην υπήρχε, για την προστασία του από τις πυρκαγιές από το κ. Πρωθυπουργό σύμφωνα με τις δηλώσεις του στην Βουλή. Να δούμε ενέργειες και αποτέλεσμα. Είναι μια τυπική αγροτοδασική περιοχή με έντονο οικολογικό ενδιαφέρον . Αν αυτός ο Δασικός Συνεταιρισμός είχε κάποια επιχορήγηση και φυσικά έλεγχο, επίβλεψη και καθοδήγηση θα μπορούσε:

• Να οργανώσει και αξιοποιήσει ακόμα καλύτερα την παραγωγή του δάσους ρητίνη, ξυλεία κλπ ( πεύκου ,ελάτης, αειφύλλων πλατυφύλλων ) δηλαδή οικονομική πρόσοδος.
• Να προστατεύσει το δάσος και τις αγροτικές καλλιέργειες από κάθε κίνδυνο και κυρίως από τις πυρκαγιές.
• Να έχει σε συνεχή επιφυλακή τουλάχιστον 10 άτομα (δασεργάτες κλπ) πλήρως εξοπλισμένα για την αντιμετώπιση των φωτιών –πυρκαγιών σε όλη την περιοχή αρμοδιότητας του αλλά και στις γειτονικές την κρίσιμη περίοδο των πυρκαγιών.
• Να έχει συντηρήσει δρόμους, αντιπυρικές ζώνες ,σημεία υδροληψίας, καθαρισμούς συστάδων και αγροτικών εκτάσεων ,στεγασμένων ζωνών κλπ
• Να λειτουργεί πυροφυλάκειο και δασοπυροσβεστικό σταθμό με πυροσβεστικά οχήματα , υδροφόρες, εργαλεία, εφόδια κλπ.
• Να ξεσηκώνει- παρακινεί ώστε να συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού, ο κανένας όπως μπορεί , στην κατάσβεση φωτιάς – πυρκαγιάς. Και να είναι περισσότερο προσεκτικοί στις δραστηριότητες τους .
• Να δίδει εργασία - απασχόληση στους ντόπιους δασεργάτες, ρητινοσυλλέκτες κλπ

Δηλαδή να είναι ένα βασικό τοπικό κύτταρο δασοπυρόσβεσης που θα λειτουργεί συμπληρωματικά το ενιαίο ξεχωριστό Εθνικό Σύστημα δασοπυρόσβεσης που πρέπει να οργανωθεί σε εντελώς νέες βάσεις.

Τα δάση, κυρίες και κύριοι, είναι ο πνεύμονας του πλανήτη και η προστασία τους είναι παράλληλη με την επίτευξη των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας.

Το μέλλον των δασών καθορίζει και το μέλλον του πλανήτη.

Τα υγιή δάση είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής επειδή συλλέγουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Στην Ε.Ε. απορροφούν το 10,9% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίων της Ε.Ε. κάθε χρόνο.

Όταν μειώνονται τα δάση θα πρέπει να τα αντισταθμίζουμε με τη φύτευση νέων δασών ή με τη βελτίωση της αειφόρου διαχείρισης των υπαρχόντων δασών, καλλιεργειών και λιβαδιών.

Αυτονόητος πρωταγωνιστής σε αυτό το εγχείρημα είναι η Τ.Α., η πιο κοντινή στον πολίτη εξουσία, που δεν μπορεί παρά να έχει καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση και διαφύλαξη τόσο του τοπικού όσο και του ευρύτερου περιβάλλοντος.

Γνωρίζει τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες και μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης. Πρωτοβουλίες, που στη συνέχεια θα αποτελέσουν πρότυπες πρακτικές.

Λυπούμαι βαθύτατα αλλά είμαι υποχρεωμένος να πω, να γίνω μάντης κακών μελλόντων να συμβούν ξανά, αν δεν αλλάξουμε μυαλά. Αν δεν αλλάξουμε στρατηγική.

Στην περυσινή πρώτη, ανάλογη με τη σημερινή συνάντηση το θέμα ήταν: «Ο Δεκάλογος Σωτηρίας των Δασών μας. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στο Επίκεντρο της Πολιτικής Προστασίας». Ποια Τοπική Αυτοδιοίκηση όμως; Όχι αυτή που έχουμε σήμερα αλλά μια Τοπική Αυτοδιοίκηση που μέσα από την ουσιαστική Διοικητική Μεταρρύθμιση του συνόλου του Διοικητικού Συστήματος της Χώρας δηλαδή του Κεντρικού γραφειοκρατικού Κράτους και της Α’ και Β’ βαθμιας Αυτοδιοίκησης, με εφαρμογή των άρθρων 101 και 102 του Συντάγματος θα έχει πραγματική Διοικητική και Οικονομική Αυτοτέλεια, με αρμοδιότητες και πόρους και προσωπικό και μέσα. Θέλει μια τέτοια Τοπική Αυτοδιοίκηση το κεντρικό κράτος, όπως εκφράζεται διαχρονικά από τις εκάστοτε κυβερνήσεις; Φυσικά όχι, δεν θέλει τέτοια αυτοδιοίκηση. Σας ευχαριστώ.